Citizen-Led Renovation (CLR): ενεργειακή αναβάθμιση με πρωτοβουλία των πολιτών
Η υπηρεσία υποστήριξης της ανακαίνισης με πρωτοβουλία των πολιτών (CLR) είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που στοχεύει να θέσει τους πολίτες στο επίκεντρο των έργων ενεργειακής αναβάθμισης, ενισχύοντας τις υπάρχουσες και μελλοντικές ενεργειακές κοινότητες.
Το έργο ανακαίνισης με πρωτοβουλία των πολιτών (CLR) δημιουργήθηκε στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών πολιτικών για την ενεργειακή μετάβαση και τον μηδενισμό του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω μιας προπαρασκευαστικής δράσης και επακόλουθων προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, έχει δρομολογήσει μια πιλοτική πρωτοβουλία για τη δοκιμή και την εδραίωση της έννοιας της ανακαίνισης με πρωτοβουλία των πολιτών, με στόχο να καταστεί το κτιριακό απόθεμα της Ευρώπης πιο αποδοτικό και να συμβάλει στους στόχους του Green Deal, του Renovation Wave και της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων (EPBD).
Tο ελληνικό consortium SPETE – Supporting PEople Towards Efficiency ή “Σπίτι”
Η ελληνική κοινοπραξία SPETE, που αποτελείται από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), την οργάνωση καταναλωτών ΕΚΠΟΙΖΩ και την Electra Energy, συνδυάζει τεχνική αριστεία, κοινωνική υποστήριξη και κινητοποίηση των πολιτών. Η συνεργασία αυτή αντικατοπτρίζει μια ολιστική προσέγγιση για την ανακαίνιση με πρωτοβουλία των πολιτών: μια προσέγγιση που συνδυάζει καινοτομία, ενδυνάμωση και συπερίληψη.
Το EIΠΑΚ ηγείται με την διεθνώς αναγνωρισμένη εμπειρογνωμοσύνη του στην ανακαίνιση κτιρίων υψηλής απόδοσης, παρέχοντας εκπαίδευση, τεχνική καθοδήγηση και συμμετοχή της κοινότητας για την επίτευξη των προτύπων Passive House σε έργα όπως το Passivistas: The Tavros Project. Η ΕΚΠΟΙΖΩ, μια κορυφαία ένωση καταναλωτών, συμπληρώνει αυτό το έργο προσεγγίζοντας χιλιάδες νοικοκυριά, προσφέροντας εξατομικευμένη καθοδήγηση και διασφαλίζοντας ότι οι ευάλωτοι πολίτες επωφελούνται από τις πρωτοβουλίες ανακαίνισης.
Η Electra Energy, από την άλλη πλευρά, προσφέρει τη μακροχρόνια εμπειρία της στην υποστήριξη ενεργειακών κοινοτήτων σε όλη την Ελλάδα. Από την κινητοποίηση των ιδρυτικών μελών έως την υλοποίηση έργων και την ανακαίνιση ευάλωτων νοικοκυριών, η Electra Energy διασφαλίζει ότι τα οφέλη της πράσινης μετάβασης μοιράζονται ισότιμα.
Μαζί, αυτοί οι εταίροι δημιουργούν ένα ισχυρό οικοσύστημα όπου πολίτες, επαγγελματίες και τοπικές αρχές συνεργάζονται για την προώθηση της ενεργειακά αποδοτικής ανακαίνισης, με ιδιαίτερη προσοχή σε όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Το έργο, που βρίσκεται στη φάση CLR3, συντονίζεται από την AESS με την υποστήριξη των FEDARENE, Energy Cities και REGEA και περιλαμβάνει μια κοινοπραξία 10 ενεργειακών οργανισμών, OSS και οργανισμών που λειτουργούν ως «δομές υποστήριξης» με αποστολή:
- να παρέχουν τοπικές υπηρεσίες υποστήριξης σε ομάδες πολιτών που ασχολούνται με την ενεργειακή αναβάθμιση
- να υποστηρίζουν συγκεκριμένα έργα ανακαίνισης σε επίπεδο κτιρίων, δρόμων ή γειτονιών
- να ενισχύουν τις τεχνικές, νομικές και οικονομικές ικανότητες των ενεργειακών κοινοτήτων
- να αναπτύσσουν σχέδια βιωσιμότητας για να εξασφαλίσουν τη συνέχεια πέρα από τη διάρκεια ζωής του έργου.
Το έργο προβλέπει την κατανομή τουλάχιστον του 80 % των οικονομικών πόρων του σε κοινοτικές υπηρεσίες, με στόχο τη δημιουργία επαναλαμβανόμενων επιτυχημένων παραδειγμάτων σε όλη την Ευρώπη και την αύξηση του ποσοστού βαθιάς ανακαίνισης κτιρίων.
Τι σημαίνει «ανακαίνιση με πρωτοβουλία των πολιτών»;
Η έννοια της ανακαίνισης με πρωτοβουλία των πολιτών (CLR) αναφέρεται σε πρωτοβουλίες ενεργειακής ανακαίνισης κτιρίων που ξεκινούν και διαχειρίζονται απευθείας οι πολίτες, οι οποίοι συχνά οργανώνονται σε ενεργειακές κοινότητες ή τοπικές συλλογικότητες. Σε αντίθεση με τις πρωτοβουλίες που προωθούνται αποκλειστικά από θεσμικά όργανα, οι CLR είναι πρωτοβουλίες από τη βάση προς την κορυφή και χαρακτηρίζονται από ανοιχτή και εθελοντική συμμετοχή. Εγγυώνται στους πολίτες έναν αποτελεσματικό ρόλο στη διακυβέρνηση και στοχεύουν όχι μόνο στην αναδιαμόρφωση μεμονωμένων κτιρίων, αλλά και σε έργα μεγαλύτερης κλίμακας (δρόμοι, γειτονιές, συνοικίες), ενσωματώνοντας περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη, την κοινωνική συνοχή και τις τοπικές δεξιότητες.
Οι CLR αντιπροσωπεύουν ένα καινοτόμο μοντέλο κοινοτικής διακυβέρνησης για την ενεργειακή αναβάθμιση, ικανό να επιταχύνει τον μηδενισμό του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων και να εκδημοκρατίσει την ενεργειακή μετάβαση.
Δείτε περισσότερα στο website της Κομισιόν.
Citizen Led Renovation: Εnergy redevelopment driven by citizens
The Citizen-Led Renovation (CLR) support service is a European Commission initiative that aims to put citizens at the centre of energy renovation projects, strengthening existing and future energy communities.
The Citizen-Led Renovation (CLR) project was born within the framework of European policies for the energy transition and the decarbonization of buildings. The European Commission, through a Preparatory Action and subsequent calls for proposals, has launched a pilot initiative to test and consolidate the concept of citizen-led renovation, with the aim of making Europe’s building stock more efficient and contributing to the objectives of the Green Deal , the Renovation Wave , and the Energy Performance of Buildings Directive (EPBD ).
The project, in the CLR3 phase, is coordinated by AESS with the support of FEDARENE, Energy Cities and REGEA and involves a consortium of 10 energy agencies, OSS and organizations that act as “enabling structures” with the task of:
- provide local support services to citizen groups engaged in energy requalification;
- concretely support renovation projects at the level of buildings, streets or neighborhoods;
- strengthen the technical, legal and financial capacities of energy communities;
- develop sustainability plans to ensure continuity beyond the project lifespan.
The project envisions allocating at least 80% of its financial resources to community services, with the aim of creating replicable success stories across Europe and increasing the rate of deep building renovation.
Meet SPETE – Supporting PEople Towards Efficiency, from Greece!
The Greek consortium SPETE, formed by Hellenic Passive House Institute (HPHI), EKPIZO, a consumers’ organisation, and Electra Energy, brings together technical excellence, social advocacy, and grassroots mobilisation. Their partnership reflects a holistic vision for citizen-led renovation: one that bridges innovation, empowerment, and inclusion.
HPHI leads with its internationally recognised expertise in high-performance building renovation, providing training, technical guidance, and community engagement to achieve Passive House standards in projects such as Passivistas: The Tavros Project. EKPIZO, a leading consumer association, complements this work by reaching thousands of households, offering tailored guidance and ensuring that vulnerable citizens benefit from renovation initiatives.
Electra Energy, meanwhile, brings its long-standing experience supporting energy communities across Greece. From founding member mobilisation to project implementation and renovation for vulnerable households, Electra ensures that the benefits of the green transition are shared equitably.
Together, these partners are creating a strong ecosystem where citizens, professionals, and local authorities collaborate to drive energy-efficient renovation, with special attention to those most in need.
What does Citizen-Led Renovation mean?
The concept of Citizen-Led Renovation (CLR) refers to building energy renovation initiatives initiated and managed directly by citizens, often organized into energy communities or local collectives. Unlike top-down initiatives promoted solely by institutions, CLRs are bottom-up and are characterized by open and voluntary participation. They guarantee citizens an effective role in governance and aim not only at the redevelopment of individual buildings, but also at larger-scale projects (streets, neighborhoods, districts), integrating environmental, social, and economic objectives, strengthening trust, social cohesion, and local skills.
CLRs represent an innovative model of community governance for energy retrofitting, capable of accelerating the decarbonization of buildings and democratizing the energy transition.
