Η κλιματική αλλαγή μας επηρρεάζει όλους. Για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή πρέπει μακροπρόθεσμα να μειώσουμε σε σημαντικό βαθμό την κατανάλωση ενέργειας. Αυτό σημαίνει αποδοτική χρήση της διαθέσιμης ενέργειας και να τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα η εξοικονόμηση ενέργειας. Οι πόλεις και οι τοπικές αρχές τους οφείλουν να παίζουν σημαντικό  ρόλο στην προστασία του κλίματος τόσο σε επίπεδο δήμου όσο και σε επίπεδο περιφέρειας.

Κατά μέσο όρο, περίπου το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στις βιομηχανοποιημένες χώρες αφορά τα κτίρια. Γι’ αυτό το λόγο, σημαντική βελτίωση στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στη συνολική ενεργειακή αξιολόγηση μιας πόλης, ενός δήμου ή μιας αστικής περιοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, λόγω του μεγάλου κύκλου ζωής των κτιρίων, μια συνεπής προσέγγιση είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Για περισσότερα από 20 χρόνια, το Διεθνές Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου έχει δεσμευθεί στη βελτίωση του προτύπου του Παθητικού Κτιρίου, με το οποίο μπορεί να επιτευχθεί μία βελτίωση στην ενεργειακή κατανάλωση νέων κτιρίων από 40 έως 70%. Στην περίπτωση ανακαινίσεων, συνήθως επιτυγχάνεται μείωση από 75 έως 95%.

Το Διεθνές Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου έχει συντάξει τα παρακάτω 10 σημεία για να υποστηρίξει και να ενεργοποιήσει μέτρα αποτελεσματικής προστασίας του κλίματος στον κτιριακό τομέα σε τοπικό επίπεδο, αλλά και να δώσει τον Οδικό Χάρτη για τα κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης (ΝΖΕΒ) που επιτάσσει η ευρωπαϊκή νομοθεσία από το 2019 για τα δημόσια κτίρια:

1. Τα νέα δημόσια κτίρια ιδιοκτησίας του Δήμου να κτίζονται στο μέλλον σύμφωνα με το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου. Στο βαθμό που είναι αυτό δυνατό, να χρησιμοποιούνται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: τα κτίρια που θα χρησιμοποιούν και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αναβαθμίζονται στο επίπεδο Passive House Plus (στην περίπτωση κάλυψης όλων των ενεργειακών τους αναγκών) ή Passive House Premium (στην περίπτωση πλεονάσματος της παραγώμενης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας). Το ίδιο ισχύει για νέα κτίρια που νοικιάζονται από την τοπική αυτοδιοίκηση κτλ. Ο σκοπός είναι να επιτευχθεί ζήτηση για θέρμανση και ψύξη του κτιρίου μικρότερη από 15 Kwh/τετραγωνικό μέτρο το χρόνο. Οι ανακαινίσεις/αναβαθμίσεις ιδιόκτητων ή νοικιασμένων κτιρίων να γίνονται μόνο με υλικά και εξοπλισμούς κατάλληλα για Παθητικά Κτίρια, δηλαδή αναβάθμιση σύμφωνα με το πρότυπο Enerphit ή μετασκευή που θα επιτύχει μείωση στη χρήση ενέργειας κατά 10 τουλάχιστον φορές. H χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα ληφθεί υπ’ όψη και στην περίπτωση των αναβαθμίσεων.
2. Οικόπεδα που ανήκουν στο Δήμο να πωλούνται μόνο υπό τον όρο ότι τα κτίρια που θα κατασκευαστούν σε αυτά θα ακολουθούν το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου, ή ότι οι αναβαθμίσεις που θα γίνουν θα χρησιμοποιούν υλικά και εξοπλισμους κατάλληλα για Παθητικά Κτίρια, με παράλληλη ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Να παρέχεται επίσης κατάλληλη επαλήθευση (π.χ. προκαταρκτικός σχεδιασμός με το πρόγραμμα PHPP).
3. Ο τοπικός πολεοδομικός σχεδιασμός να προσαρμόζεται στο κλίμα της περιοχής. Να λαμβάνονται υπ’ όψη η τοπογραφική θέση του κτιρίου, το συμπαγές της μορφής του, ο προσανατολισμός του σε σχέση με τον ήλιο, η διεύθυνση των επικρατούτων ανέμων και η σκίαση. Αυτός ο σχεδιασμός να υποστηρίζεται από δεσμευτικές προδιαγραφές των μηχανολογικών συστημάτων και των συστημάτων παροχής ενέργειας στο κτίριο.
4. Οι τεχνικές υπηρεσίες που ανήκουν στο δήμο να είναι υποχρεωμένες να μελετούν και να κατασκευάζουν τα νέα του κτίρια σύμφωνα με το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου και να εκσυγχρονίζουν το υπάρχον κτιριακό του απόθεμα χρησιμοποιώντας υλικά και εξοπλισμους κατάλληλα για Παθητικά Κτίρια, με ταυτόχρονη ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
5. O Δήμος να δημιουργήσει το δικό του πρόγραμμα οικονομικών κινήτρων για επενδυτές και ιδιοκτήτες ώστε να ενθαρρύνει τη συμμετοχή σε μέτρα προστασίας του κλίματος μέσα από την κατασκευή Παθητικών Κτιρίων, την αναβάθμιση χρησιμοποιώντας υλικά και εξοπλισμους κατάλληλα για Παθητικά Κτίρια και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
6. Να χρησιμοποιηθεί διασφάλιση ποιότητας μέσω σταδίων για να ελεχθεί κατά πόσο έχουν εξασφαλιστεί οι απαιτούμενες προδιαγραφές. Τα στάδια αυτά περιλαμβάνουν π.χ. έγκριση σχεδιασμού, προγραμματισμό εκτέλεσης, αρχική αυτοψία μετά την ολοκλήρωση του κτιριακού κελύφους, δεύτερη αυτοψία μετά την ολοκλήρωση του αεροστεγανού κελύφους του κτιρίου, ολοκλήρωση του κτιρίου, αξιολόγηση των τεχνικών μετρήσεων, ανεξάρτητη πιστοποίηση.
7. Να αναπτυχθούν κλιματικά ουδέτερες αστικές περιοχές σύμφωνα με το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου ως πιλοτικά έργα.
8. Να διοργανωθούν εκδηλώσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης/κατάρτισης ώστε να ενημερωθούν επενδυτές, κατασκευαστές, ιδιοκτήτες κτιρίων (ιδιώτες και επαγγελματίες), κάτοικοι, αρχιτέκτονες, τεχνίτες, οι τοπικές επιχειρήσεις, εμπειρογνώμονες του πολεοδομικού σχεδιασμού και οι πολιτικοί φορείς. Να γίνει υποχρεωτική η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών πριν την έκδοση οικοδομικών αδειών. Να δημιουργηθούν κατάλληλα σχήματα παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών.
9. Να ενθαρρύνεται η χρήση οικιακών συσκευών εξοικονόμησης ενέργειας και συστημάτων τεχνολογίας κτιρίου, καθώς και η αντικατάσταση της ηλεκτρικά ενεργοβόρας τεχνολογίας, για παράδειγμα μέσω εκστρατειών ενημέρωσης ή παροχής οικονομικών κινήτρων.
10. Να χρησιμοποιηθούν στρατηγικές δημοσίων σχέσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ενημερωτικές εκστρατείες, ώστε να κοινοποιείται οτιδήποτε σχετικό με την κατασκευή σύμφωνα με το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με στόχο τον ευρύτερο αντίκτυπο, η ενεργειακή κατανάλωση κάθε κτιρίου να καταγράφεται και τα στοιχεία αυτά να δημοσιεύονται ως παραδείγματα προς μίμηση.

 Το Διεθνές Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου είναι βέβαιο ότι το σύνολο αυτών των μέτρων θα συνεισφέρει σημαντικά στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον κτιριακό τομέα, ενώ ταυτόχρονα θα μειώσει σημαντικά τα δημοτικά έξοδα. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα πόλεων και δήμων σε όλη την Ευρώπη και άλλα μέρη του κόσμου που έχουν ήδη εφαρμόσει τέτοιες αρχές, εν μέρει ή εξ’ ολοκλήρου, και έχουν ωφεληθεί από την προκύπτουσα συνεισφορά στην προστασία του κλίματος. Αυτό το κείμενο έχει ως σκοπό να ενθαρρύνει και άλλες πόλεις και δημοτικές αρχές να ξεκινήσουν μεταρρυθμίσεις στις πρακτικές κατασκευής κτιρίων μέσα στην περιοχή δικαιοδοσία τους, καθώς η κλιματική αλλαγή μας επηρρεάζει όλους.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή τέτοιων πολιτικών στην Ελλάδα, επικοινωνήστε μαζί μας στο info@eipak.org