Η λέξη «παθητικά» όταν μπαίνει δίπλα στη λέξη «κτίρια» αποκτά μια θετική φόρτιση που πολλοί από εμάς αγνοούσαμε. Κι αυτό γιατί, απ’ ό,τι φαίνεται, τα κτίρια πρέπει να γίνουν παθητικά για να είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Όπως λέει και ο ίδιος ο Στέφανος Παλλαντζάς,
«παθητικά κτίρια είναι αυτά στα οποία θα έπρεπε να ζουν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη». Μιλάμε για το κτίριο που θα ήταν ο εναλλακτικός ορισμός του οικιακού παραδείσου: «Ένα κτίριο με απόλυτη θερμική άνεση χειμώνα-καλοκαίρι, ένα κτίριο με υψηλού επιπέδου μόνωση και υψηλής απόδοσης κουφώματα, που έχει υψηλή ποιότητα αέρα ακόμα και όταν όλα τα παράθυρα είναι κλειστά».
Παθητικό κτίριο και «εξοικονομώ κατ’ οίκον»… μπορούν να συνυπάρξουν? Τι χρειάζεται ο Ελληνας μηχανικός ώστε να τα αξιοποιήσει στο μέγιστο βαθμό?
Το πρότυπο του παθητικού κτιρίου είναι το πιο χρήσιμο και αξιόπιστο εργαλείο για τον καθένα, που επιθυμεί να προβεί σε σοβαρή και ριζική ενεργειακή αναβάθμιση στο κτίριο του. Και σαν τέτοιο μπορεί να αξιοποιήσει στο μέγιστο βαθμό χρηματοδοτικά προγράμματα τύπου «εξοικονομώ». Αρκεί ο μηχανικός που θα αναλάβει την αναβάθμισης να είναι σωστά καταρτισμένος και να έχει τα κατάλληλα εργαλεία για το σωστό σχεδιασμό. Εμείς σαν ΕΙΠΑΚ προσφέρουμε στον Ελληνα μηχανικό και κατάρτιση μέσα από τα σεμινάρια μας και αξιόπιστα εργαλεία όπως το ελληνικό λογισμικό PHPP ώστε να αξιοποιήσει το πρόγραμμα.
Στον περσινό κύκλο είχαμε αρκετές περιπτώσεις ριζικής αναβάθμισης με το πρότυπο του παθητικού κτιρίου με χρηματοδότηση από το «εξοικονομώ». Φέτος τα πράγματα θα δυσκολέψουν. Αιτία για αυτό οι κόφτες που επέλεξε να βάλει το ΥΠΕΝ στο πρόγραμμα.
Παθητικό κτίριο και αισθητική … μπορούν να συνδυαστούν?
Στα σεμινάρια μας έχουμε ένα κουίζ που βάζουμε στους συμμετέχοντες. Τους δείχνουμε εικόνες από 50 μονοκατοικίες και τους ρωτάμε να βρουν τις 5 που δεν είναι παθητικά κτίρια. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τυχαίες φωτογραφίες σπιτιών που κανείς δεν γνωρίζει την ενεργειακή τους απόδοση. Κι όμως όλοι προσπαθούν να βρουν τα 5 κτίρια έχοντας στο μυαλό τους ακριβώς ότι η αισθητική στα παθητικά κτίρια είναι πιο συντηρητική. Δεν ισχύει σε καμιά περίπτωση κάτι τέτοιο. Σας προσκαλώ να επισκεφθούμε παθητικά κτίρια στην Αθήνα και θα διαπιστώσετε ότι όλα είναι άριστης αισθητικής, σύγχρονα και προσφέρουν στο σύνολο όλες τις ανέσεις. Οι ιδιοκτήτες τους δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα κάθε άλλο σύγχρονο κτίριο στην πόλη. Αντιθέτως πολύ φοβάμαι πως οι χρήστες των υπολοίπων κτιρίων θα έχουν να ζηλέψουν πολλά από αυτούς των παθητικών κτιρίων και κυρίως το ότι έχουν κορυφαία ποιότητα ζωής με σχεδόν μηδενικό κόστος χρήσης.
Ενεργειακός σχεδιασμός και σύγχρονες τάσεις στην αρχιτεκτονική συμβαδίζουν? Και είναι έτοιμοι οι αρχιτέκτονες για αυτό?
Αν δεν συμβαδίζουν, τότε κάτι κάνουμε λάθος. Τα κτίρια ευθύνονται για το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας και η ριζική τους ενεργειακή αναβάθμιση αποτελεί μονόδρομο. Τα νέα κτίρια πρέπει να είναι κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης και τα πάντα ξεκινούν από το σχεδιασμό, άρα από τον αρχιτέκτονα. Είναι έτοιμος? Και γιατί να μην είναι? Δεν γνωρίζει βιοκλιματικό σχεδιασμό? Δεν γνωρίζει φυσική του κτιρίου? Αυτά τα θεωρώ αυτονόητα! Αισθάνεται μήπως ανασφάλεια στην εφαρμογή και τη υλοποίηση? Θεωρεί πως χρειάζεται περισσότερη τεχνογνωσία? Ας ψάξει να τη βρει γύρω του, ας ζητήσει συνεργασίες με άλλες ειδικότητες μηχανικών κι ας δημιουργήσει την ομάδα εκείνη που θα φέρει το άριστο αποτέλεσμα και της οποίας θα ηγείται. Αυτή πρέπει να είναι η προσέγγιση στα κτίρια του μέλλοντος, μια προσέγγιση απόλυτα ολιστική και στη διαχείριση ενέργειας, μια προσέγγιση που πρέπει να προσφέρει καλύτερα κτίρια και να δημιουργεί ευτυχισμένους χρήστες.
Αθήνα και Παθητικό κτίριο … είναι η λύση ? Ακόμη και για τις παλιές πολυκατοικίες της Κυψέλης?
Όπως λέει και ο δημιουργός του προτύπου του παθητικού κτιρίου καθηγητής Wolfgang Feist, «στην πόλη του Σωκράτη θα ήταν αστείο να μην εφαρμόζεται εύκολα το παθητικό κτίριο». Το ζεστό και ξηρό κλίμα της Αθήνας κάνει το παθητικό κτίριο την ιδανική λύση διαβίωσης, καταργώντας εντελώς την ανάγκη θέρμανσης και μειώνοντας δραστικά τη χρήση κλιματιστικών για ψύξη. Φαινόμενα όπως μούχλες και υγρασίες είναι άγνωστες λέξεις στα παθητικά κτίρια, η ποιότητα της εσωτερικής ατμόσφαιρας είναι κορυφαία, ενώ τα κοινόχρηστα θέρμανσης παύουν να απασχολούν τους ενοίκους μιας σύγχρονης παθητικής πολυκατοικίας. Αλλά και στις παλιές πολυκατοικίες της Κυψέλης, αφού με ρωτάτε, το παθητικό κτίριο είναι η λύση, αρκεί η πολιτεία να αναθεωρήσει διάφορες πολεοδομικές διατάξεις που εμποδίζουν σήμερα την ολιστική παρέμβαση σε αυτές και να πριμοδοτήσει γενναία τέτοια κτίρια μέσα από χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το εξοικονομώ που συζητήσαμε.
Παθητικό κτίριο και τοπική αυτοδιοίκηση … πόσο σημαντικό μπορεί να γίνει το πρώτο για τη δεύτερη?
Όσο σημαντικό είναι το οξυγόνο για την ζωή του ανθρώπου. Η κάθε πόλη, από την Αθήνα μέχρι τη τελευταία ακριτική πόλη μας βρίσκεται ήδη μπροστά σε ένα μεγάλο κτιριακό απόθεμα που δεν μπορεί να διαχειριστεί και να αναβαθμίσει. Δεν διαθέτει ούτε πόρους ούτε και εξουσία να αναβαθμίσει ούτε καν τα δικά της δημοτικά κτίρια. Δεν διαθέτει καταρτισμένους μηχανικούς στις τεχνικές υπηρεσίες που να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις αναβάθμισης των κτιρίων. Αποτέλεσμα : ελάχιστες και επιδερμικές αναβαθμίσεις κτιρίων, μικρή εξοικονόμηση και εν κατακλείδι τεράστιο οικονομικό βάρος για την ενέργεια στον ετήσιο προϋπολογισμό.
Μια στρατηγική για την ενεργειακή μετάβαση τα επόμενα 30 χρόνια σε κάθε Δήμο με έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια και δευτερευόντως τις μεταφορές είναι ο οδικός χάρτης για μια νέα σχέση της αυτοδιοίκησης με τους πολίτες. Και είμαστε ευτυχείς που συμβάλλουμε σαν ΕΙΠΑΚ στο γεγονός πως υπάρχουν ήδη ελληνικές πόλεις , όπως τα Τρίκαλα, που ξεκίνησαν το σχεδιασμό. Οι ανθρακικά ουδέτερες γειτονιές και πόλεις που καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι το μέλλον, όμως η εξοικονόμηση πρέπει πάντα να είναι πρώτη προτεραιότητα και το παθητικό κτίριο το εγγυάται στο μέγιστο βαθμό.
