Τις μέρες αυτές γίνεται πολύς λόγος και από πολλές πλευρές, άλλοτε θετικά, άλλοτε αδιάφορα και άλλοτε προκλητικά αρνητικά για τις εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης για την εξοικονόμηση ενέργειας. Κυριαρχούν τα θέματα της αναστολής του ΦΠΑ στην οικοδομή και της έκπτωσης 40% στο φόρο από εργασίες ανακαίνισης.
Και οι δυο εξαγγελίες υπήρξαν προεκλογική υπόσχεση της ΝΔ που σήμερα ως κυβέρνηση καλείται να τις εφαρμόσει. Δεν θα ασχοληθούμε με το πρώτο, το οποίο δεν μας αφορά, τουλάχιστον άμεσα, θέλουμε όμως να πούμε την άποψη μας για το δεύτερο και να εντοπίσουμε κατ’ αρχήν τις εξής ασάφειες :
- Το μέτρο της απευθείας έκπτωσης φόρου είναι κατ’ αρχήν πολύ θετικό μέτρο και η εμπειρία από την ορθή εφαρμογή του σε άλλες χώρες αποδεικνύει ότι όπου εφαρμόστηκε, απέδωσε περισσότερο από το αναμενόμενο στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων. Κύρια παραδείγματα εφαρμογής του υπάρχουν στην Ιταλία, τη Γαλλία και τον Καναδά. Η ασάφεια που υπήρξε προς στιγμή ότι δεν θα αφορά έκπτωση φόρου, αλλά εισοδήματος, φαίνεται να ξεκαθαρίζεται ορθώς από το ΥΠΕΝ. Το μέτρο θα αφορά σε απευθείας έκπτωση φόρου.
- Και ενώ διευκρινίστηκε σε τι θα αφορά η έκπτωση, άλλη φήμη κυκλοφόρησε : ότι το μέτρο θα αφορά μόνο τις υπηρεσίες και όχι τα υλικά που θα χρησιμοποιούνται στην αναβάθμιση. Μάλιστα τις τελευταίες ώρες η φήμη επιδεινώθηκε και λέει πως θα αφορά μόνο τις υπηρεσίες τεχνιτών (και επομένως όχι μηχανικών). Κάτι τέτοιο θα είχε σαν αποτέλεσμα την πλήρη απαξίωση του μηχανικού από τέτοιες εργασίες και ταυτόχρονα την δημιουργία βιομηχανίας “παραγωγής” τιμολογίων μαϊμού δήθεν ανακαινίσεων.
- Η τρίτη μεγάλη ασάφεια στις εξαγγελίες αφορά στο ποιες εργασίες θα αφορά η έκπτωση φόρου. Και ενώ η προεκλογική εξαγγελία αφορούσε σαφώς την ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κτιρίων, τώρα πλέον το ΥΠΕΝ μιλάει για “αισθητική, λειτουργική ή ενεργειακή αναβάθμιση” κτιρίων. Αυτή η διατύπωση φυσικά ενέχει τον υπαρκτό κίνδυνο (κάτι που συμβαίνει κατά κόρον αυτή την εποχή λόγω AIRBNB) υφιστάμενα κτίρια να ανακαινισθούν επιφανειακά και πρόχειρα και να χάσουν την ευκαιρία της ενεργειακής αναβάθμισης τους τα επόμενα χρόνια.
- Τέλος το τέταρτο σημαντικό πρόβλημα μιας έκπτωσης φόρου από εργασίες ανακαίνισης σε κτίριο που μας δείχνει η διεθνής εμπειρία και που πολύ πιθανόν να συμβεί και στη χώρα μας, είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των φορολογουμένων δεν πληρώνει υψηλούς φόρους και επομένως δεν μπορεί να επωφεληθεί άμεσα από την φορολογική ελάφρυνση. Αν σε αυτό προσθέσουμε το γεγονός ότι λόγω κρίσης λίγα νοικοκυριά έχουν τη δυνατότητα διάθεσης σημαντικής δαπάνης για ριζική ανακαίνιση του σπιτιού, τότε πραγματικά το μέτρο μπορεί να καταστεί πλήρως αναποτελεσματικό ως προς την ουσία του που είναι – με βάση και τις εξαγγελίες της κυβέρνησης – η αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας και ταυτόχρονα η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσα από την εξοικονόμηση ενέργειας.
Το ΕΙΠΑΚ τηρώντας υπεύθυνη στάση όπως πάντα, παίρνει σήμερα θέση στο θέμα καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις που θα καταστήσουν αποτελεσματικό το μέτρο, το οποίο θεωρούμε κατ’ αρχήν εξαιρετική ευκαιρία για την αναζωογόνηση της οικοδομικής δραστηριότητας προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι προτάσεις μας επιγραμματικά είναι οι εξής :
- Η έκπτωση φόρου θα αφορά προϊόντα και υπηρεσίες στο σύνολό τους, τόσο των τεχνιτών και εργατών όσο και του μηχανικού υπεύθυνου για το έργο. Όλες οι αμοιβές θα εξοφλούνται μέσω τραπεζικής συναλλαγής μετρητά ή με δόσεις με πιστωτικές κάρτες.
- Η έκπτωση φόρου θα αφορά σε υποχρεωτική ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου η οποία μπορεί να συνδυάζεται με λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση του κτιρίου. Τέλος κάθε εργασίας αναβάθμισης θα προηγείται υποχρεωτικά έλεγχος στατικής επάρκειας του κτιρίου.
- Η έκπτωση φόρου θα κλιμακώνεται από 40% έως και 75% της συνολικής δαπάνης αναβάθμισης, μέχρι του ανώτατου ποσού των 15.000 ευρώ ανάλογα με την εξοικονόμηση ενέργειας που θα επιτυγχάνεται από την αναβάθμιση. Της όποιας αναβάθμισης θα προηγείται η έκδοση ενεργειακού πιστοποιητικού και η μελέτη ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου από ειδικευμένο για το σκοπό αυτό μηχανικό με τις προτάσεις αναβάθμισης του κτιρίου. Οι προτάσεις αυτές θα μπορούν να εφαρμοστούν είτε στο συνολό τους είτε σταδιακά με βάση συγκεκριμένο πλάνο βημάτων σε βάθος χρόνου που θα συντάσσεται για το σκοπό αυτό από τον υπέυθυνο μηχανικό. Η τελική ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να αποδεικνύεται από διεθνώς αναγνωρισμένο λογισμικό ενεργειακού ισοζυγίου. Όσο υψηλότερη θα αποδεικνύεται η εξοικονόμηση , τόσο υψηλότερη θα είναι η έκπτωση φόρου.
- Ο φορολογούμενος ο οποίος θα επωφελείται της έκπτωσης φόρου, θα μπορεί να χρησιμοποιεί το ποσό της φοροαπαλλαγής ως ψηφιακό χρήμα για όλες τις υποχρεώσεις του προς το δημόσιο για τα επόμενα 5 χρόνια. Θα μπορεί επίσης να μεταβιβάσει την φοροαπαλλαγή , ως ψηφιακό χρήμα για να εξοφλήσει εργολάβο που θα αναλαμβάνει μέρος ή το σύνολο των εργασιών αναβάθμισης ή για να λάβει χρηματοδότηση από τράπεζα για την εκτέλεση των εργασιών.
- Και βέβαια όλα τα παραπάνω απαιτούν το συντομότερο δυνατό την εκ βάθρων αναθεώρηση του ΚΕΝΑΚ που δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει τέτοιες δράσεις, αλλά ούτε και την επικείμενη υποχρεωτική εφαρμογή του κτιρίου ΝΖΕΒ.
Το ΕΙΠΑΚ θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα του μέτρου, τόσο οικονομικά για το κράτος και τον πολίτη όσο και ενεργειακά για τη εκπλήρωση των φιλόδοξων στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Το ΕΙΠΑΚ είναι έτοιμο να συζητήσει με την κυβέρνηση και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς τις λεπτομέρειες των παραπάνω προτάσεων με σκοπό την όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική εφαρμογή τους. Το ΕΙΠΑΚ θεωρεί πάντοτε ότι η ανάπτυξη της οικονομίας περνάει οπωσδήποτε μέσα από δράσεις για την προστασία του κλίματος, και το μεγαλύτερο δυναμικό απόθεμα ενέργειας εμπεριέχεται στις δράσεις στα κτίρια, το 80% των οποίων θα υπάρχει και το 2050. Ας τολμήσουμε λοιπόν.